De Japanse duizendknoop
EEN WARE PLAAG
De Japanse duizendknoop is een landplant afkomstig uit Oost-Azië die in 1841 wordt ingevoerd in Europa. In Nederland wordt de Japanse duizendknoop voor het eerst in 1886 verwilderd aangetroffen in de omgeving van Baarn. Na 1950 verwildert de soort in Nederland op grote schaal, waarschijnlijk door het dumpen van tuinafval. De Boheemse duizendknoop is bekend in Nederland sinds 1998.
Verspreiding en gevolgen
De Japanse duizendknoop draagt de titel extreem invasief. Niet alleen groeit deze exoot zeer snel en sterk, het is ook een lastig te bestrijden plantensoort. Door het vermogen zich te vestigen op divers samengestelde bodemtypes en binnen verschillende leefmilieus, verspreidt de soort zich razendsnel.
Duizendknoop breidt vegetatief uit. Dat wil zeggen dat een stukje wortelstok (al is het maar 0,7 gram) of stengel opnieuw kan uitlopen, mits er een knoop aanwezig is.
De belangrijkste oorzaken van een razendsnelle verspreiding in Nederland zijn onder andere:
- Verplaatsing van de grond met daarin een of meerdere wortelstokken
- Machinaal maaien, waarbij vaak plantenresten achterblijven op de maaibalk of in de maaikorf.
Die snelle verspreiding heeft zijn weerslag op de ecologie, waterkeringen, uitzicht in de bermen, ongewenste doorgroei naar andere percelen, landbouwgronden en tuinen en (daarmee) ook op de onderhoudskosten.
Onbedreigde en gevaarlijke exoot
Ecologisch gezien komt de Japanse duizendknoop niet van nature voor in Europa. Daardoor heeft het weinig tot geen natuurlijke vijanden en kan de plant goed en onbelemmerd groeien. De sterke en ongebreidelde groei gaan ten koste van de inheemse natuurontwikkeling en van de diversiteit van planten en dieren.
De wortelstokken zijn sterk en dringen overal doorheen.
Het vroeg uitlopen, de snelle lengtegroei en de vorming van een nagenoeg gesloten bladerdek leiden bovendien tot:
- Overgroeien en verdringen van overig aanwezige vegetatie;
- Beschadiging van funderingen van huizen;
- Het breken van betonplaten en asfalt;
- Verstopte Riool- en drainagesystemen;
- Minder stabiele of instabiele taluds, dijken en kaden;
- Gevaarlijke verkeerssituaties (wanneer de duizendknoop in een berm het zicht van een of meer verkeersdeelnemers ontneemt).
De Japanse duizendknoop groeit snel hoog op: vaak ruim voordat de maaibeurten staan ingepland. Deze invasieve exoot kent geen grenzen, groeit door en verspreidt zich naar aanliggende percelen. Dat is ongunstig voor landbouwpercelen en tuinen. “De buren zijn er niet blij mee”, is een veelgehoorde klacht.
Inmiddels is de Japanse duizendknoop wijd verspreid door heel Nederland. De meeste groeiplaatsen liggen op zandgronden. Concentraties van groeiplanten komen voor in stedelijk gebied, langs infrastructuur en op landgoederen. De plantensoort behoort inmiddels internationaal bij de top-100 ‘schadelijkste’ planten.
Er zijn vier soorten Japanse duizendknoop:
- Japanse duizendknoop (fallopia japonica)
- Sachslinse duizendknoop (fallopia sachalinensis)
- Boheemse duizendknoop of bastaard duizendknoop (fallopia x bohemica)
- fallopia japonica var. compacta.
HET BLAD
De leerachtige, brede, eivormige bladeren zijn meestal 10-15 centimeter lang, soms breder dan lang. De bladeren van de Japanse duizendknoop zijn aan de bovenkant glad.
Op de nerven aan de onderkant van het blad zijn geen tot nauwelijks haartjes (trichomen) te zien. Aan de basis van elke bladsteel ligt een kleine klier die fungeert als extraflorale nectarklier (klein wit stipje op de bladsteel).
DE BLOEM
De Japanse duizendknoop draagt witte trossen bloemen die in september-oktober tot bloei komen. De trossen groeien uit de bovenste bladoksels. De witte bloemen hebben 5 kelkbladeren met zowel mannelijke en vrouwelijke delen, 1 stamper en in de regel 8 meeldraden.
De Japanse duizendknoop is hermafrodiet, dat wil zeggen dat er op een plant zowel mannelijke als vrouwelijke delen zitten. Het bijzondere is dat op de ene plant de meeldraden steriel en op de andere plant de stamper steriel zijn.
In Nederland komen enkele vrouwelijke planten voor, het voorkomen van mannelijke planten is (nog) niet bekend. De reden hiervoor is dat de vrouwelijke soort in Europa geïntroduceerd is. Alle Japanse duizendknopen stammen af van de door Von Siebold in de eerste helft van 1800 naar Nederland (en dus naar Europa) gezonden plant.
De soort heeft zich in Nederland vegetatief verspreid. Elk exemplaar is genetisch dezelfde plant (kloon). De Japanse duizendknoop kan zich generatief door zaad vermeerderen door een kruising met fallopia Sachalinense ofwel de Sachalinse duizendknoop. Dit moet dan wel de mannelijke plant zijn: daaruit ontstaat uiteindelijk de Boheemse duizendknoop.
DE WORTEL
De wortels van de Japanse duizendknoop zijn omvangrijk en kunnen afhankelijk van grondwaterpeil en dichtheid van de grond tot 6 meter diep groeien. Ze komen op vrijwel alle Nederlandse bodemsoorten voor.
De wortels zijn ongeveer 1 centimeter dik en bruinzwart en oranjegeel van binnen.
Aan het oppervlak zijn ze dikker (6 centimeter doorsnee): hieruit groeien in het voorjaar de bovengrondse planten. In de winter zitten de voedingstoffen in de wortels opgeslagen. Die gebruikt de plant in het voorjaar om verder uit te lopen.
FALLOPIA JAPONICA
De bloemen zitten aan een tros die half juli – augustus beginnen te bloeien. De meeldraden zijn steriel, wat betekent dat de voorkomende duizendknopen (bijna) allemaal vrouwelijke planten zijn. De Japanse duizendknoop verspreidt zich niet door zaad, maar via de wortelstokken en stengeldelen.
De wortels kunnen erg diep in de grond zitten en net onder de grond vormen zich dikke worteldelen.
FALLOPIA SACHALINENSIS
FALLOPIA X BOHEMICA
FALLOPIA JAPONICA VAR. COMPACTA
DE TOEKOMST
Kortom, uit de ervaringen in Engeland leren we dat verdere verspreiding een zeer ongewenste ontwikkeling is. Bij nieuwe bouwprojecten moet de bouwgrond daar zelfs ‘Japanse-duizendknoop-vrij’ zijn alvorens er gebouwd mag worden. Bovendien worden er geen hypotheken verstrekt op percelen die niet vrij zijn van de Japanse duizendknoop.
Exotenbestrijding met Avallo advies
Avallo beschikt over een jarenlange ervaring met het opstellen van beleid over het hoe om te gaan met de Japanse duizendknoop. Bovendien ontvangt u bij Avallo advies een gedegen beschrijving en voorstel over de bestrijding van de Japanse duizendknoop.